Czy ograniczenie cukru może być sposobem na zmarszczki?

Kto z nas nie chciałby żyć długo, w zdrowiu i mieć piękną, idealną skórę? Niestety, współczesny styl życia, bardzo to nam utrudnia.

Pisałyśmy już Wam o tym, że starzenie definiuje się jako stopniowe pogarszanie funkcji fizjologicznych organizmu. Co więcej, nagromadzenie się uszkodzonych komórek z upływem czasu jest jego główną przyczyną [1].

Jak wiadomo, skóra starzeje się (czego objawem są między innymi zmarszczki) pod wpływem takich czynników zewnętrznych jak promieniowanie UV, substancje chemiczne, zanieczyszczenia, czy palenie papierosów [2]. Jednak, oprócz tych bodźców starzenie skóry jest wyzwalane również przez procesy endogenne, które wyzwalają glikację. Należą do nich: 

• nadmierna produkcja wolnych rodników, 
• mutacje genów jądrowych oraz mitochondrialnych (klik), 
• starzenie się komórek, 
• skracanie telomerów (klik), 
• zmniejszona proliferacja komórek,
• upośledzone funkcjonowanie układu odpornościowego [3].

W ostatnich latach naukowcy odkryli, że wiele spożywanych przez nas produktów, może mieć bardzo szkodliwy wpływ na nasz organizm, a także na starzenie się skóry. W związku z tym, to co jemy, nie jest obojętne dla naszej skóry. Proces, o którym Wam dzisiaj opowiemy nazywa się GLIKACJA i powoduje on gromadzenie się bardzo niepożądanych produktów w naszych komórkach. Napiszemy również czy jest jakiś sposób na zmarszczki, uniknięcie ich tworzenia się.

Co to jest glikacja?

Glikacja jest to termin chemiczny oznaczający proces wiązania cukru z białkami. Jak wiadomo, po spożyciu weglowodanów dochodzi do wzrostu poziomu glukozy we krwi. Wraz z jej wzrostem zwiększa się możliwość wiązania cukrów z białkami. Dzięki temu, tworzą się w ten sposób niepożądane cząsteczki, które nazywane zostały„zaawansowanymi produktami glikacji” lub w skrócie AGE [4]. AGE (czyli ang. advanced glycation end products) mogą być porównane do rdzy w samochodzie. Podobnie jak samochód rozwija korozję, jeśli zostanie wystawiony na działanie zbyt dużej ilości wody i soli, tak nasze komórki doświadczają gromadzenia się resztek komórkowych w postaci AGE.

Tłumacząc to bardziej naukowo, glikacja jest reakcją pomiędzy cukrem redukującym a białkami, w którym reaktywne grupy karbonylowe cukru redukującego reagują z wolnymi grupami aminowymi białek. Dzięki temu, powstaje niestabilna zasada Schiffa. Z kolei, dodatkowe przegrupowanie zasady Schiffa powoduje wytworzenie bardziej stabilnych produktów, którymi są ketoaminy lub fruktozoaminy. Te produkty podlegają następnie nieodwracalnemu utlenianiu, polimeryzacji, odwodnieniu i usieciowaniu w celu wytworzenia AGE [5].

AGE i starzenie się skóry

Jak się okazuje, receptory dla AGE są obecne w naskórku i skórze właściwej. Co ciekawe, zaobserwowano, że jest ich więcej w obszarach skóry eksponowanych na słońce, co sugeruje, że promieniowanie UV może odgrywać ważną rolę w tworzeniu się AGE [6]. Ponadto, gromadzenie się AGE w skórze zaobserwowano u pacjentów z cukrzycą, jak i w trakcie starzenia. W procesie tym, białka, takie jak kolagen I i IV, czy fibronektyna, są głównymi celami reakcji glikacji w skórze [6].

Jak wiadomo, wszystkie te procesy potencjalnie przyczyniają się do starzenia się skóry [5]. Czy więc ograniczenie AGE może to prosty sposób na zmarszczki?

Strategie kontroli AGE

Wykazano, że pomiar fluorescencji skóry jest skuteczną metodą wykrywania odkładania się AGE. Co więcej, okazało się, że fluorescencja skóry pozytywnie koreluje z wieloma zaburzeniami związanymi z wiekiem, takimi jak choroby sercowo-naczyniowe, zaburzenia nerek, zwyrodnienie plamki żółtej i ogólna śmiertelność [7].

Biorąc pod uwagę ogromne zaangażowanie AGE w zaburzenia związane z wiekiem, w tym starzenie się skóry, potrzebne są skuteczne strategie, aby zapobiec lub przynajmniej zmniejszyć ich gromadzenie się w organizmie.

W związku z tym najbardziej skuteczne strategie miałyby na celu usuwanie już utworzonych AGE z organizmu poprzez degradację glikowanych białek, czy hamowanie ich powstawania. Nad tym pracują aktualnie firmy farmaceutyczne, ale na wyniki przyjdzie nam jeszcze niestety poczekać.

Dieta i AGE

Jak się okazało, AGE mogą również powstawać w żywności. Wynika to głównie z popularnych metod gotowania, które wystawiają żywność na działanie wysokich temperatur, tak jak podczas grillowania, pieczenia, smażenia, czy opiekania. Wraz ze wzrostem temperatury poziom AGE zwiększa się od 10 do 100 razy w porównaniu z niegotowanymi potrawami. Dodatkowo, pokarmy odzwierzęce o wysokiej zawartości tłuszczu i białka są bardziej podatne na powstawanie AGE w trakcie gotowania [8].

Do produktów o najwyższej zawartości AGE zalicza się:

• mięso (zwłaszcza czerwone),
• wysokotłuszczowe produkty mleczne,
• orzechy poddane obróbce cieplnej.

Wprawdzie nasz organizm posiada naturalne sposoby na pozbycie się szkodliwych związków AGE, jeśli jednak spożywamy ich za dużo, będą się gromadzić szybciej powodując poważne problemy zdrowotne [9].

Jakie choroby można wiązać z glikacją?

W następstwie tego, wysoki poziom AGE wiąże się z rozwojem wielu chorób, takich jak: cukrzyca, choróby serca, niewydolność nerek, choróby wątroby, zapalenie stawów, choroba Alzheimera, a nawet przedwczesnego starzenia się [9]. Wynika to m.in z faktu, że AGE niekorzystnie wpływają na komórki organizmu. Ponadto, promują stres oksydacyjny i przewlekły stan zapalny, który może prowadzić do uszkodzenie narządów [10].

W jednym badaniu zbadano grupę starszych kobiet. Stwierdzono na jego podstawie, że u tych z najwyższym poziomem AGE we krwi prawdopodobieństwo zgonu z powodu choroby serca było prawie dwukrotnie większe, w porównaniu do tych z niższym poziomem AGE [11]. Z kolei, inne badanie wykazało, że w grupie osób otyłych, te z zespołem metabolicznym miały wyższy poziom AGE we krwi, niż osoby otyłe, ale bez innych problemów zdrowotnych [12]. Co więcej, wykazano także, że kobiety z zespołem policystycznych jajników mają wyższe poziomy AGE w organizmie [13].

Ile to za dużo?

Aby z grubsza zorientować się, czy spożywamy zbyt dużo AGE, warto przyjrzeć się swojej diecie. Jeśli regularnie jemy mięso poddane smażeniu, czy grilowaniu, tłuszcze stałe, pełnotłuste produkty mleczne i produkty wysoko przetworzone, prawdopodobnie poziomy AGE będą wysokie. Z drugiej strony, jedząc głównie pokarmy roślinne, takie jak owoce, warzywa, rośliny strączkowe i produkty pełnoziarniste, oraz spożywając niskotłuszczowe produkty mleczne, poziomy AGE będą prawdopodobnie niższe [8].

Jak zmniejszyć poziom AGE

Dobra wiadomość jest taka, że sami możemy zmniejszyć poziom AGE. Poniżej przedstawiamy kilka sposobów:

1. Zmiana stylu gotowania

Okazuje się, że najbardziej skutecznym sposobem na zmniejszenie spożycia AGE jest wybranie zdrowszych metod gotowania. Dlatego, smażenie w wysokiej temperaturze zamieńmy na duszenie lub gotowanie na parze. Stwierdzono, że gotowanie w niższych temperaturach i przez krótszy czas pomaga utrzymać niską produkcję AGE. Ponadto, przygotowanie mięsa z kwaśnymi składnikami, takimi jak ocet lub sok z cytryny, może zmniejszyć produkcję AGE nawet o 50%. To dlatego, przygotowanie jedzenia w wolnowarze uważane jest za jeden z najzdrowszych sposobów przegotowania żywności [8].

2. Ograniczenie potrawy bogatych w AGE

Jak już napisałyśmy wcześniej, smażona i wysoko przetworzona żywność  zawierają wysoki poziom AGE. Ponadto, niektóre pokarmy odzwierzęce również mają wyższą zawartość produktów AGE. Należą do nich zwłaszcza czerwone mięso, oraz wysokotłuszczowe produkty mleczne. Dlatego jedzmy jak najczęściej warzywa, owoce oraz produkty pełnoziarniste, które mają niższy poziom AGE, nawet po ugotowaniu.

3. Żywność bogata w przeciwutleniacze

Nie od dziś wiadomo, że dieta pełna kolorowych owoców, warzyw, ziół i przypraw może pomóc chronić nas przed starzeniem (klik). Co więcej, w badaniach laboratoryjnych wykazano, że naturalne przeciwutleniacze, takie jak witamina C, a także naturalne polifenole, jak kwercetyna, kurkumina, czy resweratrol hamują powstawanie AGE [14, 15].

4. Aktywność fizyczna

Ostatnio, również wykazano, że regularne ćwiczenia i aktywny tryb życia zmniejszają ilość AGE w organizmie. W jednym badaniu z udziałem kobiet w średnim wieku stwierdzono, że poziom AGE malał ze wzrostem liczby kroków pokonywanych w ciągu dnia [16].

Mamy nadzieje, że ten artykuł będzie kolejnym argumentem, żeby postarać się zmienić nasze przyzwyczajenia kulinarne. My, choć już od dawna zrezygnowałyśmy z jedzenia mięsa, wciąż walczymy z lodami mango i słonym karmelem. Powodzenia!

Bibliografia:

1. Velarde M, Demaria M. Targeting Senescent Cells: Possible Implications for Delaying Skin Aging: A Mini-Review. Gerontology. 2016;62(5):513-518.
2. Baumann L. Skin ageing and its treatment. J Pathol. 2007;211(2):241-251.
3. López-Otín C, Blasco M, Partridge L, Serrano M, Kroemer G. The Hallmarks of Aging. Cell. 2013;153(6):1194-1217.
4. Gkogkolou P, Böhm M. Advanced glycation end products. Dermatoendocrinol. 2012;4(3):259-270.
5. Singh R, Barden A, Mori T, Beilin L. Advanced glycation end-products: a review. Diabetologia. 2001;44(2):129-146.
6. Crisan M, Taulescu M, Crisan D et al. Expression of Advanced Glycation End-Products on Sun-Exposed and Non-Exposed Cutaneous Sites during the Ageing Process in Humans. PLoS ONE. 2013;8(10):e75003.
7. Uribarri J, Woodruff S, Goodman S et al. Advanced Glycation End Products in Foods and a Practical Guide to Their Reduction in the Diet. J Am Diet Assoc. 2010;110(6):911-916.e12.
8. Luevano-Contreras C, Chapman-Novakofski K. Dietary Advanced Glycation End Products and Aging. Nutrients. 2010;2(12):1247-1265.
9. Vlassara H. Advanced Glycation in Health and Disease: Role of the Modern Environment. Ann N Y Acad Sci. 2005;1043(1):452-460.
10. Yan S, Ramasamy R, Schmidt A. Mechanisms of Disease: advanced glycation end-products and their receptor in inflammation and diabetes complications. Nature Clinical Practice Endocrinology & Metabolism. 2008;4(5):285-293.
11. Semba R, Ferrucci L, Sun K et al. Advanced glycation end products and their circulating receptors predict cardiovascular disease mortality in older community-dwelling women. Aging Clin Exp Res. 2009;21(2):182-190.
12. Uribarri J, Cai W, Woodward M et al. Elevated Serum Advanced Glycation Endproducts in Obese Indicate Risk for the Metabolic Syndrome: A Link Between Healthy and Unhealthy Obesity?. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2015;100(5):1957-1966.
13. Diamanti-Kandarakis E, Piperi C, Patsouris E et al. Immunohistochemical localization of advanced glycation end-products (AGEs) and their receptor (RAGE) in polycystic and normal ovaries. Histochem Cell Biol. 2007;127(6):581-589.
14. Sun Y, Gu J, Tan X et al. Curcumin inhibits advanced glycation end product-induced oxidative stress and inflammatory responses in endothelial cell damage via trapping methylglyoxal. Mol Med Rep. 2015;13(2):1475-1486.
15. Ajith T, Vinodkumar P. Advanced Glycation End Products: Association with the Pathogenesis of Diseases and the Current Therapeutic Advances. Curr Clin Pharmacol. 2016;11(2):118-127.
16. Drenth H, Zuidema S, Bunt S, Bautmans I, van der Schans C, Hobbelen H. The Contribution of Advanced Glycation End product (AGE) accumulation to the decline in motor function. European Review of Aging and Physical Activity. 2016;13(1).