O błotnych kąpielach, maseczkach, masażach i okładach słyszeliśmy pewnie wszyscy. Jeśli nie przetestowaliśmy ich sami, to na pewno zrobił to ktoś z naszej rodziny. Okłady borowinowe czy kosmetyki z minerałami z Morza Martwego są do kupienia na każdym kroku. A jeśli jesteście fanami serialu „Suits” („W garniturach”), to mogliście zobaczyć Louisa Litta zażywającego kąpieli błotnych z zamiłowaniem. Czy zastanawiało Was kiedyś, jakie są tego – oczywiście oprócz unikatowych doznań – korzyści?
Błoto błotu nierówne
Istnieje klasyfikacja, według której można przyporządkować błota do konkretnych grup. Podzielono je w zależności od miejsca pochodzenia, składu mineralnego, wartości pH, temperatury i warunków ich dojrzewania [1].
Czarne złoto (Morze Martwe)
Czarne złoto, jak niektórzy nazywają błoto z Morza Martwego, nie przyciąga swoim zapachem. Unoszący się nad nim aromat siarki nie zachęca do błotnych kąpieli. Jednak ta tłusta, miękka, czarna substancja jest prawdziwą bombą mineralną [2]. Z błota z Morza Martwego wyizolowano 21 minerałów, a aż 12 nie występuje w innych morzach czy oceanach [3].
Dzięki zawartym w błocie pierwiastkom skóra jest wygładzona, złuszczona i odmłodzona.
Co więcej, okazało się, że okłady z błota pełnego pierwiastków i minerałów pomagają pacjentom z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Okłady te nie tylko zmniejszały dolegliwości bólowe, ale też minimalizowały obrzęk i tkliwość stawów [7-8].
Błękitna Laguna (Islandia)
To kolejny powód, żeby odwiedzić Islandię. Błoto pochodzące z dna tej laguny zawiera duże ilości krzemionki. Zaaplikowanie go na skórę pomaga uchronić ją przez negatywnymi skutkami promieniowania UVA (uszkadzanie obecnych w skórze białek, lipidów oraz DNA – więcej przeczytacie tutaj). Po jego nałożeniu dochodzi również do wzmożonej produkcji kolagenu w skórze. Substancje zawarte w błocie z Blue Lagoon mają właściwości przeciwstarzeniowe i wzmacniają barierę mechaniczną skóry [9].
Greckie wakacje
Zbadano właściwości błota wykorzystywanego w 12 ośrodkach SPA w Grecji. Wykazano, że największe właściwości przeciwbakteryjne ma błoto w Kilkis. Błoto o najbardziej stabilnej konsystencji, które można wykorzystać w kosmetykach, znajduje się w SPA w Messologi (Touriga). Co więcej, wpływa ono na integralność keratynocytów, co daje potencjalne właściwości nawilżające i ochronne dla skóry. Prowadzi też do wzrostu ilości kolagenu [10].
Czy błoto może leczyć?
Choroba zwyrodnieniowa stawów
Choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS) to najczęstsza przyczyna bólu i niepełnosprawności na świecie. Leczenie ChZS jest nie lada wyzwaniem. Jedyną formą zatrzymania postępu choroby jest leczenie operacyjne i wymiana stawu. W początkowych etapach choroby stosuje się leczenie objawowe – nie eliminujemy przyczyny, ale zmniejszamy dolegliwości za pomocą odpowiedniej diety, fizjoterapii, leków [11-12]. Balneoterapia, czyli zabiegi wykorzystujące wody lecznicze, błota i gazy, jest jedną z najczęściej wybieranych niefarmakologicznych metod terapii ChZS [13]. Zaliczają się do tego okłady z błota i borowiny.
Sprawdzono, czy kąpiele błotne dadzą pozytywne rezultaty u chorych na ChZS. Okazało się, że już po 15 dniach pacjenci zauważyli poprawę – zmniejszenie odczuwania bólu oraz poprawę zdolności fizycznych. Czasem do tego stopnia, że ograniczali liczbę stosowanych leków przeciwbólowych [14].
Liczne badania wykazały, że stosowanie okładów z błota lub błotnych kąpieli ma wpływ na poziom cytokin we krwi i funkcje komórek chrzęstnych. Zbadano też, czy jakie działanie ma błoto aplikowane w postaci żelu. U pacjentów stosujących ten żel znacznie spadł poziom czynnika martwicy nowotworów (TNFa) – o 19.41%. U pacjentów nie stosujących żelu było to tylko 1,76%. Świadczy to o zmniejszeniu procesu zapalnego. Pacjenci zgłosili też mniejszą sztywność poranną i wygodniejszą aplikację preparatu [15].
Fibromialgia
Fibromialgia to choroba reumatyczna. Charakteryzuje się uogólnionym, przewlekłym bólem mięśniowo – stawowym oraz bolesnością w typowych punktach. Mogę temu towarzyszyć między innymi zaburzenia snu, zmęczenie czy depresyjny nastrój [16]. Uwagę opinii publicznej na fibromialgię zwróciła Lady Gaga, która w 2017r. publicznie przyznała się do choroby.
Badacze z Włoch sprawdzili, jak działają maski błotne u chorych na fibromialgię, u których leki przeciwbólowe nie działały. Błoto o temperaturze 40–45°C było nakładane na skórę na 15 minut, a następnie pacjenci zanurzali się na 10 minut w wodzie termalnej. Wykonano 12 takich sesji. Dolegliwości bólowe zmniejszyły się nie tylko bezpośrednio po serii zabiegów, ale też były mniejsze niż wyjściowo na badaniu kontrolnym po 16 tygodniach [17].
Wnioski te potwierdzono w 2017r. Pacjenci korzystali codziennie z kąpieli błotnych trwających 10 minut. Po miesiącu dolegliwości bólowe zmniejszyły się średnio o 25%. Co więcej, zmniejszył się też poziom trójglicerydów i CRP (wykładnik stanu zapalnego) we krwi [18].
Balneoterapia może być nie tylko dodatkiem do leczenia farmakologicznego ale także alternatywą dla tych, którzy nie tolerują leków przeciwbólowych. Warto dodać, że błoto działa najlepiej, kiedy jest nakładane bezpośrednio na skórę [19].
Jak to działa?
Choć przeprowadzono już wiele badań na temat wpływu okładów i kąpieli błotnych na choroby reumatyczne, mechanizm ich działania nie jest do końca poznany. Jak jednak wynika z opisywanych badań – po zastosowaniu błota (w przeróżnych formach:)) pacjenci odczuwają znaczną poprawę. Przypuszcza się, że jest to związane z czynnikami termicznymi, mechanicznymi lub chemicznymi [20].
- Korzystny efekt masek błotnych częściowo wynika z ich temperatury – podgrzane do 40-45°C mogą zmniejszyć napięcie mięśniowe i zwiększyć próg bólu w zakończeniach nerwowych [17].
- Stres termiczny stymuluje wydzielanie ACTH ( hormonu adrenokortykotropowego) z przysadki mózgowej. Dochodzi także do sekrecji GH (hormonu wzrostu), kortyzolu i prolaktyny [21].
- Kąpiele błotne powodują wzrost stężenia beta endorfin, które mają właściwości przeciwbólowe [22-23].
- Błoto może też wpływać na ograniczenie stanu zapalnego. Zmniejsza się ilość krążących we krwi prostaglandyn E2 (PGE2), leukotrienu B4 (LTB4), interleukiny-1β (IL-1β) i TNF-α (czynnik martwicy nowotworów) [20,22,24].
- Istnieją też dowody na to, że okłady błotne zmniejszają ilość reaktywnych form tlenu i azotu [23].
Jak sami widzicie, warto się pobrudzić 🙂 Efekty działania błotnych kąpieli czy okładów są zauważalne po średnio- lub długoterminowej terapii. Mogą zmniejszyć dolegliwości bólowe w przewlekłych chorobach stawów oraz odmłodzić naszą skórę. Ja już wpisałam Błękitną Lagunę na listę miejsc do odwiedzenia, a Wy co wybraliście?
Bibliografia:
1.Gomes C, Carretero MI, Pozo M et al. Peloids and pelotherapy: historical evolution, classification and glossary. Appa Clay Sci 2013;75:28–38.
2.Bein A, Amit O. The evolution of the dead sea floating asphalt blocks: Simulations by pyrolysis, J Petrol Geol 2007;2:439-47.
3.Riyaz N, Arakkal F. Spa therapy in dermatology. Indian Journal of Dermatology, Venereology, and Leprology. 2011;77(2):128.
4.Schempp CM, Dittmar HC, Hummler D et al. Magnesium ions inhibit the antigen-presenting function of human epidermal Langerhans cells in vivo and in vitro. Involvement of ATPase, HLA-DR, B7 molecules, and cytokines. J Invest Dermatol 2000;115:680–686.
5.Denda M, Katagiri C, Hirao T, et al. Some magnesium salts and a mixture of magnesium and calcium salts accelerate skin barrier recovery. Arch Dermatol Res 1999:291:560–563.
6.Iwata M, Takebayashi T, Ohta H et al. Zinc accumulation and metallothionein gene expression in the proliferating epidermis during wound healing in mouse skin. Histochem Cell Biol 1999;112:283–290.
7.Sukenik S, Neumann L, Flusser D, et al. Balneotherapy for rheumatoid arthritis at the Dead Sea. Isr J Med Sci 1995;31(4):210-4.
8.Codish S, Abu-Shakra M, Flusser D, Friger M, Sukenik S. Mud compress therapy for the hands of patients with rheumatoid arthritis. Rheumatol Int 2005;25(1):49-54
9.Grether-Beck S, Mühlberg K, Brenden H et al. Bioactive molecules from the Blue Lagoon:in vitroandin vivoassessment of silica mud and microalgae extracts for their effects on skin barrier function and prevention of skin ageing. Exp Dermatol. 2008;17(9):771-779.
10.Spilioti E, Vargiami M, Letsiou S et al. Biological properties of mud extracts derived from various spa resorts. Environ Geochem Health. 2016;39(4):821-833.
11.Glyn-Jones S, Palmer A, Agricola R et al. Osteoarthritis. The Lancet. 2015;386(9991):376-387.
12.Szczeklik A(red.): Choroby wewnętrzne. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2017.
13.Ciani O, Pascarelli N, Giannitti C et al. Mud-Bath Therapy in Addition to Usual Care in Bilateral Knee Osteoarthritis: An Economic Evaluation Alongside a Randomized Controlled Trial. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017;69(7):966-972.
14.Fioravanti A, Bacaro G, Giannitti C et al. One-year follow-up of mud-bath therapy in patients with bilateral knee osteoarthritis: a randomized, single-blind controlled trial. Int J Biometeorol. 2014;59(9):1333-1343.
15.Mahboob N, Sousan K, Shirzad A et al. The Efficacy of a Topical Gel Prepared Using Lake Urmia Mud in Patients with Knee Osteoarthritis. The Journal of Alternative and Complementary Medicine. 2009;15(11):1239-1242.
16. Guła Z, Korkosz M. Fibromialgia. Medycyna Praktyczna
17. Fioravanti A, Perpignano G, Tirri G et al. Effects of mud-bath treatment on fibromyalgia patients: a randomized clinical trial. Rheumatol Int. 2007;27(12):1157-1161.
18.Maeda T, Kudo Y, Horiuchi T, Makino N. Clinical and anti-aging effect of mud-bathing therapy for patients with fibromyalgia. Mol Cell Biochem. 2017;444(1-2):87-92.
19.Mahboob N, Sousan K, Shirzad A et al. The Efficacy of a Topical Gel Prepared Using Lake Urmia Mud in Patients with Knee Osteoarthritis. The Journal of Alternative and Complementary Medicine. 2009;15(11):1239-1242.
20.Morer C, Roques C, Françon A, Forestier R, Maraver F. The role of mineral elements and other chemical compounds used in balneology: data from double-blind randomized clinical trials. Int J Biometeorol. 2017;61(12):2159-2173.
21.Kuczera M, Kokot F (1996) The influence of SPA therapy on endocrine system. Stress reaction hormones. Pol Arch Med Wewn 95:11–20.
22.Cozzi F, Lazzarin P, Todesco S et al. Hypothalamicpituitary-adrenal axis dysregulation in healthy subjects undergoing mud-bath applications. Arthritis Rheu. 1995;38:724–726.
23. Fioravanti A, Cantarini L, Guidelli G, Galeazzi M. Mechanisms of action of spa therapies in rheumatic diseases: what scientific evidence is there?. Rheumatol Int. 2010;31(1):1-8.
24.Bellometti S, Galzigna L, Richelmi P et al. Both serum receptors of tumor necrosis factor are influenced by mud pack treatment in osteoarthrotic patients. Int J Tissue React. 2002;24(2):57-64.
