Kiedy stosować krem z filtrem? Codziennie!

Noworoczne porządki są dla wielu z nas pokusą, by schować preparaty ochronne do opalania na dno szafki. Krótsze dni, mniej słońca, czy naprawdę powinnyśmy nakładać krem z filtrem? Tak, tak, i jeszcze raz tak!

UVAga

Słońce emituje niewidzialne dla człowieka promieniowanie UVA, UVB i UVC. Całe promieniowanie UVC i około 90% UVB jest pochłaniane podczas przechodzenia przez atmosferę, w efekcie czego do powierzchni ziemi dociera w większości UVA (95-97%) z komponentą UVB  [1-2]. Mogą one uszkadzać obecne w skórze białka, lipidy oraz DNA. Jeśli zmiana zajdzie w genie związanym z procesem karcynogenezy, prowadzi do rozwoju nowotworów skóry [3-5].

Promienie UVB cechuje sezonowość – są silniejsze latem. Uszkadzają głównie powierzchowne warstwy skóry dając znaki ostrzegawcze przy jego „przedawkowaniu” w postaci zaczerwienienia i oparzeń skóry [6].

Promienie UVA są bardziej zdradliwe i niebezpieczne. Przebijają się przez chmury, szkło, ubrania, docierając do komórek głębszych warstw skóry i w okolice naczyń krwionośnych. Ich siła jest taka sama przez cały rok – w styczniu i lipcu, w Warszawie i w Nowym Jorku  [7]. Nawet krótkotrwałe, powtarzające się ekspozycje na promieniowanie UVA mogą spowodować duże szkody – są odpowiedzialne za alergie, zaburzenia pigmentacji, przedwczesne starzenie się skóry oraz nowotwory skóry [8]. Niszcząc ukierunkowanie włókien kolagenu i elastyny przyczyniają się do powstawania zmarszczek. Według U.S. Environmental Protection Agency, 90% oznak starzenia skóry jest skutkiem działania promieni UV [9].

Co oznacza SPF?

Współczynnik SPF (Sun Protection Factor) określa, jaka ilość promieniowana UVB przenika przez produkt. Bez filtra oparzenie ciała następuje po upływie ok. 15 minut. Krem o SPF 15 przepuszcza 1/15 promieniowania, a więc możemy przebywać na słońcu 15-krotnie dłużej niż bez filtra. Krem o SPF 50 wydłuża ten czas 50-krotnie [10]. Aby utrzymać właściwości kosmetyku należy ponawiać jego aplikację co 2 godziny. Rekomenduje się używanie filtra o wartości co najmniej SPF 30, przy którym blokowane jest 97% szkodliwego promieniowania [11-13].

Pamiętajmy jednak, że wartość SPF, którą widzimy na opakowaniach kremów ochronnych, wskazuje na moc ochrony TYLKO przeciwko promieniom UVB.  Koniecznie sprawdźmy, czy krem, który chcemy zakupić, ochroni nas również przeciwko UVA.

Organiczne czy nieorganiczne składniki kremu?

Możemy też wybrać filtr z dodatkiem dwutlenku tytanu lub tlenku cynku; są to jedyne nieorganiczne filtry UV zatwierdzone przed U.S. FDA z szerokim spektrum ochrony przeciwko UV [14-15]. Właściwością filtrów nieorganicznych jest ich małe przenikanie do skóry i fotostabilność, czyli duża zdolność do utrzymania właściwości ochronnych podczas długiej ekspozycji na promienie słoneczne [10].

Ostatnio dużo jest kontrowersji wokół organicznych składników filtrów takich jak oxybenzon, octokrylen, oktinoksat, czy ethylhexyl salicylate [16]. Mają potencjalnie szkodliwy wpływ na środowisko i zdrowie człowieka; oczyszczalnie ścieków nie są w stanie sobie z nimi poradzić i cząsteczki te dostają się do rzek, mórz i oceanów. Badania na modelu zwierzęcym wykazały, że filtry organiczne wywierają zły wpływ na gospodarkę hormonalną organizmu [17-18], powodują też wybielanie raf koralowych.  Na Hawajach od stycznia 2021 roku zakazana będzie sprzedaż i dystrybucja filtrów przeciwsłonecznych zawierających szkodliwe dla raf oksybenzon i oktokarboksyl [19].

UV a sporty zimowe 

Wielu z nas nie wyobraża sobie sezonu zimowego bez wyjazdu w góry. Spacery, wspinaczka, narty, snowboard – zadbajmy o skórę niezależnie od tego, jaką aktywność wybierzemy. Siła promieniowania UV zwiększa się nawet o 10% na każdy tysiąc metrów ponad poziomem morza [1, 20]. Wynika to z tego, że wraz z wysokością zmniejsza się liczba absorbentów w atmosferze. Dodatkowo, śnieg powoduje odbicie (nawet do 80%) i zwiększenie natężenia promieniowania UV, czasem nawet do takich wartości, jakie występują latem. Dla porównania – piasek na plaży odbija ok 15% promieniowania, a morska piana – 25% [1]. W czasie aktywności na świeżym powietrzu możemy zadbać o ochronię skóry także poprzez noszenie odzieży UPF ( UV Protection Factor). Są to ubrania zaprojektowane i wykonane tak, by chronić przed promieniami UV [21].

Silni przeciwnicy

Śnieg i wiatr zmniejszają skuteczność filtrów przeciwsłonecznych. Wysuszają i podrażniają skórę, prowadząc do jej osłabienia. Wiatr uszkadza powierzchowne warstwy naskórka, usuwając warstwę kremu ochronnego wraz z komórkami, przez co na działanie promieni UV narażona jest świeżo odsłonięta skóra. Spadający na skórę śnieg „zmywa” filtr ochronny. Kolejnym niebezpieczeństwem jest pot – czasie zimowych aktywności fizycznych zastosowana przez nas ochrona przeciwsłoneczna zaczyna się topić i musi być aplikowana ponownie [22-23].

Czas ekspozycji na promieniowanie UV kumuluje się przez całe nasze życie. Promienie słoneczne, choć niewidoczne, mogą wyrządzić wiele  szkód. Już dziś włączmy filtr ochronny o szerokim spektrum, chroniący nas przeciwko UVA i UVB do codziennej pielęgnacji. Uchronimy tym skórę przed widocznymi drobnymi liniami, zmarszczkami, zaburzeniami pigmentacji a nawet rakiem skóry. 

Bibliografia

1. Who.int. http://www.who.int/uv/publications/en/UVIGuide.pdf. Published 2018. 
2. Diffey B. Sources and measurement of ultraviolet radiation. Methods. 2002;28(1):4-13. doi:10.1016/s1046-2023(02)00204-9
3. Avadhani K, Manikkath J, Tiwari M et al. Skin delivery of epigallocatechin-3-gallate (EGCG) and hyaluronic acid loaded nano-transfersomes for antioxidant and anti-aging effects in UV radiation induced skin damage. Drug Deliv. 2017;24(1):61-74. doi:10.1080/10717544.2016.1228718
4. Promieniowanie UV | KRN. Onkologia.org.pl. http://onkologia.org.pl/promieniowanie-uv/. Published 2018. 
5. Schuch A, Moreno N, Schuch N, Menck C, Garcia C. Sunlight damage to cellular DNA: Focus on oxidatively generated lesions. Free Radical Biology and Medicine. 2017;107:110-124. doi:10.1016/j.freeradbiomed.2017.01.029
6. Strickland I, Rhodes L, Flanagan B, Friedmann P. TNF-α and IL-8 Are Upregulated in the Epidermis of Normal Human Skin after UVB Exposure: Correlation with Neutrophil Accumulation and E-Selectin Expression. Journal of Investigative Dermatology. 1997;108(5):763-768. doi:10.1111/1523-1747.ep12292156
7. Kimlin M, Parisi A, Sabburg J, Downs N. Understanding the UVA environment at a sub-tropical site and its consequent impact on human UVA exposure. Photochem Photobiol Sci. 2002;1(7):478-82.
8. Lavker R, Gerberick G, Veres D, Irwin C, Kaidbey K. Cumulative effects from repeated exposures to suberythemal doses of UVB and UVA in human skin. J Am Acad Dermatol. 1995;32(1):53-62. doi:10.1016/0190-9622(95)90184-1
9. Epa.gov. https://www.epa.gov/sites/production/files/documents/uviguide.pdf. Published 2004. 
10. Schalka S, Reis V. Sun protection factor: meaning and controversies. An Bras Dermatol. 2011;86(3):507-515. 
11. Creative B. Do I need to use sunscreen in Winter? – Cancer Council Western Australia. Cancer Council Western Australia. https://www.cancerwa.asn.au/articles/news-2015-media-releases/do-i-need-to-use-sunscreen-in-winter/. Published 2018. 
12. Grigalavicius M, Iani V, Juzeniene A. Layer Thickness of SPF 30 Sunscreen and Formation of Pre-vitamin D. Anticancer Res. 2016;36(3):1409-15.
13. Latha M, Martis J, Shobha V, Shind R. Sunscreening Agents. A Review. J Clin Aesthet Dermatol. 2013;6(1):16–26. 
14. CFR – Code of Federal Regulations Title 21. Accessdata.fda.gov. https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfcfr/CFRSearch.cfm?fr=352.50. Published 2018.  
15. Schneider S, Lim H. A review of inorganic UV filters zinc oxide (ZnO) and titanium dioxide (TiO2). Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2018. doi:10.1111/phpp.12439 
16. Schneider S, Lim H. Review of environmental effects of oxybenzone and other sunscreen active ingredients. J Am Acad Dermatol. 2018. doi:10.1016/j.jaad.2018.06.033  
17. Ramos S, Homem V, Alves A, Santos L. A review of organic UV-filters in wastewater treatment plants. Environ Int. 2016;86:24-44. doi:10.1016/j.envint.2015.10.004
18. Khodaee M, Grothe H, Seyfert J, VanBaak K. Athletes at High Altitude. Sports Health: A Multidisciplinary Approach. 2016;8(2):126-132. doi:10.1177/1941738116630948
19. Raffa R, Pergolizzi J, Taylor R, Kitzen J. Sunscreen bans: Coral reefs and skin cancer. J Clin Pharm Ther. 2018. doi:10.1111/jcpt.12778
20. Wysokość. Webcache.googleusercontent.com. http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:3KQVWS3Y8HsJ:www2.chemia.uj.edu.pl/~czarniec/OchronaSrodowiska/UVI/UV_a_czlowiek/UVSTR7.DOC+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl. Published 2018. 
21. Downs N, Harrison S. A comprehensive approach to evaluating and classifying sun-protective clothing. British Journal of Dermatology. 2018;178(4):958-964. doi:10.1111/bjd.15938
22. Skin Cancer Protection | Summit Medical Group. Summitmedicalgroup.com. https://www.summitmedicalgroup.com/news/living-well/Skin-Cancer-Protection/. Published 2013.
23. Oshiro K. Winter Sunscreen: Sunscreen for Skiing and Snowboarding | Colorescience Learn. Colorescience Learn. http://www.colorescience.com/learn/post/winter-sunscreen-for-skiing-and-snowboarding. Published 2018.