Widzimy go zawieszonego we mgle. Czujemy, a zdarza się, że nawet smakujemy. Smog, czyli połączenie mgły, dymu i spalin (ang. smoke & fog) daje nam ostatnio popalić. 33 na 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie znajduje się w Polsce [1].
Według niedawno przeprowadzonej ankiety 19% Amerykanów, 36% Europejczyków i 37% Azjatów uważa, że zanieczyszczenie powietrza jest główną przyczyną problemów skórnych [2]. Choć zdajemy sobie sprawę, jakie niebezpieczeństwo dla naszego zdrowia i życia stanowi smog, to jego wpływem na kondycję skóry zaczynamy się dopiero interesować.
Wybrałyśmy kilka składników smogu, które przyspieszają starzenie skóry. Opowiemy Wam, jak wpływają na cerę i podpowiemy, jak można zapobiegać ich skutkom. Dzisiejszy wpis jest dość długi, ale warto doczytać do końca – w pierwszej części poznacie genezę problemu, a w drugiej aż 9 metod ochrony skóry 🙂
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA)
WWA należą do najbardziej rozpowszechnionych i niebezpiecznych zanieczyszczeń środowiska. Powstają głównie podczas spalania węgla, ropy naftowej, benzyny i drewna, jak również wskutek palenia papierosów.
Narażenie na sadzę (mieszaninę cząstek węgla pokrytych WWA) wiąże się z 20% wzrostem ilości zmarszczek i zmian barwnikowych na czole i policzkach [3]. Warto dodać, że sadza z węgla zawiera więcej WWA i jest bardziej rakotwórcza niż sadza z drewna [4-5]. Wykazano związek pomiędzy zanieczyszczeniem powietrza wynikającym z ruchu drogowego, a występowaniem plam soczewicowatych (czyli jasnobrązowych plam na skórze) oraz pogłębianiem bruzd nosowo-wargowych potęgujących efekt starzenia [6-7]. Wiadomo również, że mieszaniny WWA wywołują podrażnienie skóry, stan zapalny i reakcje alergiczne [4].
Jednym z WWA jest TCDD, czyli 2,3,7,8-Tetrachlorodibenzodioksyna, która gromadzi się w sebum (łoju skórnym) [8]. Objawem zatrucia nią jest trąd chlorowy, który utrzymuje się przez wiele lat i pozostawia głębokie blizny. Profesor Olivier Sorg z Uniwersytetu w Genewie opisał, że Wiktor Juszczenko został otruty właśnie TCDD [9].
Pył zawieszony (PM)
PM dzielimy na 3 typy, w zależności od rozmiaru:
- UFP – najdrobniejsze cząstki o średnicy nie większej niż 0,1 mikrometra,
- PM 2.5 – drobne cząstki o średnicy nie większej niż 2,5 mikrometra;
- PM 10 – grube cząstki o średnicy nie większej niż 10 mikrometrów [10].
PM wnika poprzez gruczoły, mieszki włosowe lub skórę. Średnica porów wynosi od 250 do 500 mikrometrów, więc cząsteczki PM łatwo przez nie przenikają [11]. Generują stres oksydacyjny, a ten przyspiesza proces starzenia się skóry. Powoduje pojawianie się plam barwnikowych, zmarszczek i teleangiektazji (poszerzonych naczyń krwionośnych, popularnie zwanych „pajączkami naczyniowymi”) [5].
W jednym z badań zrekonstruowano ludzką skórę i wystawiono ją na ekspozycję na zawiesinę PM. Ilość reaktywnych form tlenu znacznie wzrosła i doprowadziła do utleniania lipidów wchodzących w skład błon biologicznych. Uszkodzenie bariery mechanicznej to zwiększona utrata wody przez naskórek, a w konsekwencji – utratę młodzieńczej jędrności i objętości skóry [6, 12]. Udowodniono też, że PM jest czynnikiem nasilającym objawy atopowego zapalenia skóry [13].
PM towarzyszą nam też w domach. W 2015 roku przeprowadzono badanie na grupie 1262 kobiet pochodzących z Chin, w wieku od 30 do 90 lat. Wykazano, że gotowanie posiłków z wykorzystaniem drewna lub węgla przyspiesza proces starzenia się skóry. 5-8% kobiet wiązało się ono z występowaniem głębokich zmarszczek na twarzy, a u 74% – pomarszczeń skóry dłoni [14].
Ozon
Ozon w warstwie przyziemnej to jeden z głównych składników smogu fotochemicznego. Zawartość ozonu w powietrzu zależy od pory roku. Najwięcej jest go latem [15]. Powstaje pod wpływem światła słonecznego – zachodzi wtedy reakcja pomiędzy tlenem a zanieczyszczeniami powietrza takimi jak wodorowęglany czy tlenki azotu [16].
Ozon sam w sobie nie ma zdolności do penetracji w głąb skóry, ale może generować wolne rodniki. Ekspozycja na niego wiąże się z ryzykiem wyczerpania zasobów antyoksydantów znajdujących się w skórze, m.in. witaminy E i C [10]. Dwugodzinne narażenie na ozon powoduje, że poziom witaminy E w warstwie rogowej naskórka spada o 70% [17].
W efekcie długotrwałej ekspozycji na niskie dawki ozonu dochodzi do niszczenia lipidów i białek obecnych w skórze. Konsekwencją jest powstawanie zmarszczek, wysuszenie skóry i jej przyspieszone starzenie. Powoduje też stres komórkowy i stan zapalny, oraz spowalnia gojenia się ran. Istnieje bezpośrednia korelacja między codzienną ekspozycją na ozon a występowaniem pokrzywki, wyprysków skórnych, kontaktowego zapalenia skóry i zakażeń skóry [5-6,10,18].
Ozon należy do grupy czynników utleniających skwalen (jeden z WWA), czego efektem jest powstawanie zaskórników i nasilanie trądziku młodzieńczego [19].
Lista działań niepożądanych ozonu nie ma końca. Dodamy tylko, że ekspozycja na ozon wiąże się ze znaczącym spadkiem ilości kolagenu typu I i III w skórze, co sprzyja powstawaniu zmarszczek i utracie elastyczności skóry [20].
Jak chronić skórę przed smogiem?
Prof. Mancebo opracował 3 etapy ochrony skóry [10]:
- naprawa bariery mechanicznej skóry,
- uzupełnianie antyoksydantów,
- zmniejszenie stanu zapalnego.
Opierając się na powyższych założeniach, opracowałyśmy dla Was kilka potwierdzonych naukowo wskazówek, jak zachować młody wygląd i spowolnić starzenie się skóry wywołane przez zanieczyszczone powietrze:
1.Nie palmy papierosów i unikajmy narażenia na dym papierosowy [18].
2. Zainwestujmy w domowy oczyszczacz powietrza [21].
3. Unikajmy zbyt “agresywnego” mycia twarzy.
Możemy przez to mechanicznie uszkodzić skórę; zamieńmy mydło na łagodny płyn do mycia twarzy [18].
4. Dokładnie oczyszczajmy skórę z makijażu i kurzu.
Im krócej cząsteczki smogu zalegają na skórze, tym mniej trafi ich do krwioobiegu [18].
5. Stosujmy antyoksydanty.
Witamina C, witamina E, glutation, kwas liponowy i inne antyoksydanty znajdują się naturalnie w skórze [22]. Chronią ją przed wolnymi rodnikami, spowalniając proces starzenia się skóry. Gdy ich poziom maleje, skóra jest bardziej podatna na uszkodzenia i czynniki chemiczne. Wybierając krem najlepiej wybierzmy taki, w którym oprócz przeciwutleniaczy znajdziemy też ochronę przeciwsłoneczną [6, 23].
- Moringa – inaczej „drzewo cudów”. Olej z wysuszonych nasion moringi jest bogaty w witaminę A i E. Chroni DNA przed szkodliwym działaniem zanieczyszczeń i metali ciężkich. Jako ciekawostka dodamy, że ziarna moringi wykorzystywane są do oczyszczania wody [24-26].
- Zielona herbata – obfituje w katechiny o działaniu antyoksydacyjnym (więcej o zielonej herbacie przeczytacie tutaj). Polecamy też herbatę białą – neutralizuje nawet do 80% wolnych rodników. Poza tym ekstrakt z białej herbaty powstrzymuje rozkład kolagenu i elastyny. Sprawia, że skóra nie traci swojej elastyczności i jędrności [12, 26-27].
- Olejek z chia – nie dość, że wzmacnia barierę skórną, to dodatkowo jest silnym antyoksydantem. Zmniejsza utratę wody przez naskórek i poprawia nawilżenie skóry [12].
- Kolendra – głównym składnikiem ekstraktu z liści kolendry jest kwas linolenowy. Oprócz działania przeciwutleniającego chroni skórę przed fotostarzeniem wywołanym przez promieniowanie UVB, a dodatkowo zwiększa ilość kolagenu typu I w skórze [28].
- Cytryniec – stymuluje wytwarzanie najsilniejszego naturalnego antyoksydantu – glutationu. Chroni mitochondria przed wolnymi rodnikami. Wzmacnia też barierę mechaniczną skóry. Nawilża ją i zwęża poszerzone naczynia krwionośne [26, 29]
6. Poprawmy nawodnienie skóry.
Warto zwrócić uwagę na ceramidy. Są to lipidy naturalnie występujące w naskórku. Stosowane zewnętrznie, pomogą w odbudowie bariery lipidowej, regeneracji skóry i przywróceniu odpowiedniego nawodnienia [30]. Ekstrakt z widliczki łuskowatej (tzw. zmartwychwstanki) zmniejsza utratę wody z uszkodzonej skóry i poprawia jej kondycję. Ponadto hamuje gromadzenie się PM. Istnieją badania mówiące, że działa silniej niż kwas hialuronowy [12, 31]. Ekstrakt z czerwonej algi zawiera duże ilości kolagenu. Zapobiega wysuszeniu i podrażnieniom skóry. Wygładza ją, chroni przed szkodliwymi substancjami i utrzymuje odpowiednie nawodnienie, przez co jest nazywany „drugą skórą” [12].
7. Zapobiegajmy powstawaniu stanów zapalnych indukowanych przez PM.
Sprawdzi się tu ekstrakt z korzenia imbiru albo maliny [12]. Ekstrakt z żyworódki (inaczej nazywana „rośliną życia” lub „magicznym liściem”) również ma działanie przeciwzapalne. Zmniejsza obrzęk i poszerzenie naczyń krwionośnych, a zawarte w nim flawonoidy mają działanie przeciwbakteryjne [32-33].
8. Kontrolujmy osadzanie się pyłu zawieszonego.
Aktywowany węgiel pomaga przyciągnąć i pochłonąć zanieczyszczenia i toksyny ze skóry. Dodatkowo, reguluje pracę gruczołów łojowych. Znajdziemy go w kremach, peelingach i maseczkach [34]. Innymi substancjami stosowanymi w celu absorbcji PM są kaolina, krzemian glinu magnezowego, peelingi kawowe, fasolowe oraz ryżowe. Zdolność do usuwania PM ze skóry ma też triizostearynian glicerylu (wiemy, że to skomplikowane nazwy, ale warto ich szukać w składzie kosmetyków:)) [12].
9. Powstrzymajmy degradację kolagenu i elastyny.
Wyciąg z glonu Nannochloropsis Occulata stymuluje powstawanie kolagenu typu I i powoduje natychmiastowe uczucie napięcia i ujędrnienia skóry. Ekstrakt z kolagenu stymuluje syntezę zarówno kolagenu, jak i elastyny, naprawia i regeneruje skórę [12].
Chociaż nie da się wyeliminować narażenia na smog i inne zanieczyszczenia powietrza z naszej codzienności, możemy pomóc skórze w walce z nimi. Jak widzicie, możliwości jest dość dużo. Obecnie pracuje się nad ulepszeniem formuł łączonych – zawierające kilka antyoksydantów i filtry przeciwsłoneczne w jednym produkcie. Przyznacie, że to znacznie uprości aplikację 🙂 Prowadzone są też badania nad doustną suplementacją antyoksydantami. Będziemy informować Was na bieżąco o postępach w tej dziedzinie!
.
Bibliografia:
1. Why 33 of the 50 most-polluted towns in Europe are in Poland. The Economist. https://www.economist.com/.
2. Franca K, Lotti T. Advances In Integrative Dermatology. Newark: John Wiley & Sons, Incorporated; 2019.
3. Vierkötter A, Schikowski T, Ranft U et al. Airborne Particle Exposure and Extrinsic Skin Aging. Journal of Investigative Dermatology. 2010;130(12):2719-2726. doi:10.1038/jid.2010.204
4. Abdel-Shafy H, Mansour M. A review on polycyclic aromatic hydrocarbons: Source, environmental impact, effect on human health and remediation. Egyptian Journal of Petroleum. 2016;25(1):107-123.
5. Kathuria S, Puri P, Nandar S, Ramesh V. Effects of air pollution on the skin: A review. Indian Journal of Dermatology, Venereology, and Leprology. 2017;83(4):415.
6. McDaniel D, Farris P, Valacchi G. Atmospheric skin aging – contributors and inhibitors. J Cosmet Dermatol. 2018;17(2):124-137.
7. Mistry N. Guidelines for Formulating Anti-Pollution Products. Cosmetics. 2017;4(4):57. doi:10.3390/cosmetics4040057.
8. Bock K. Toward elucidation of dioxin-mediated chloracne and Ah receptor functions. Biochem Pharmacol. 2016;112:1-5.
9. Sorg O, Zennegg M, Schmid P et al. 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) poisoning in Victor Yushchenko: identification and measurement of TCDD metabolites. The Lancet. 2009;374(9696):1179-1185.
10. Mancebo S, Wang S. Recognizing the impact of ambient air pollution on skin health. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology. 2015;29(12):2326-2332.
11. Flament F, Francois G, Qiu H et al. Facial skin pores: a multiethnic study. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2015:85.
12. Mistry N. Guidelines for Formulating Anti-Pollution Products. Cosmetics. 2017;4(4):57.
13. Kim K, Cho D, Park H. Air pollution and skin diseases: Adverse effects of airborne particulate matter on various skin diseases. Life Sci. 2016;152:126-134. 14. Li M, Vierkötter A, Schikowski T et al. Epidemiological evidence that indoor air pollution from cooking with solid fuels accelerates skin aging in Chinese women.J Dermatol Sci. 2015 Aug;79(2):148-54.
15. Portugal-Cohen M, Oron M, Cohen D, Ma’or Z. Antipollution skin protection – a new paradigm and its demonstration on two active compounds. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2017;Volume 10:185-193.
16. Koohgoli R, Hudson L, Naidoo K, Wilkinson S, Chavan B, Birch-Machin M. Bad air gets under your skin. Exp Dermatol. 2017;26(5):384-387.
17. He Q, Tavakkol A, Wietecha K, Begum-Gafur R, Ansari S, Polefka T. Effects of environmentally realistic levels of ozone on stratum corneum function. Int J Cosmet Sci. 2006;28(5):349-357.
18. Krutmann J, Liu W, Li L et al. Pollution and skin: From epidemiological and mechanistic studies to clinical implications. J Dermatol Sci. 2014;76(3):163-168.
19. Pham D, Boussouira B, Moyal D, Nguyen Q. Oxidization of squalene, a human skin lipid: a new and reliable marker of environmental pollution studies. Int J Cosmet Sci. 2015;37(4):357-365.
20. Valacchi G, Pagnin E, Okamoto T et al. Induction of stress proteins and MMP-9 by 0.8ppm of ozone in murine skin. Biochem Biophys Res Commun. 2003;305(3):741-746.
21. Oh H, Nam I, Yun H, Kim J, Yang J, Sohn J. Characterization of indoor air quality and efficiency of air purifier in childcare centers, Korea. Build Environ. 2014;82:203-214.
22. Palmer D, Kitchin J. Oxidative damage, skin aging, antioxidants and a novel antioxidant rating system. J Drugs Dermatol. 2010;Jan;9(1):11-5.
23. Thiele J, Traber M, Tsang K, Cross C, Packer L. In Vivo Exposure to Ozone Depletes Vitamins C and E and Induces Lipid Peroxidation in Epidermal Layers of Murine Skin. Free Radical Biology and Medicine. 1997;23(3):385-391.
24. Dubey D, Dora J, Kumar A. A Multipurpose Tree- Moringa oleifera. Int J of chemical and pharmaceutical sciences. 2013;2 (1) Jan-Mar 2013:415-23.
25. Nadeem M, Imran M. Promising features of Moringa oleifera oil: recent updates and perspectives. Lipids Health Dis. 2016;15(1).
26. Ranouille E, Boutot C, Bony E et al. Schisandra chinensis Protects the Skin from Global Pollution by Inflammatory and Redox Balance Pathway Modulations: An In Vitro Study. Cosmetics. 2018;5(2):36.
27. Binic I, Lazarevic V, Ljubenovic M, Mojsa J, Sokolovic D. Skin Ageing: Natural Weapons and Strategies.
28. Hwang E, Lee D, Park S, Oh M, Kim S. Coriander Leaf Extract Exerts Antioxidant Activity and Protects Against UVB-Induced Photoaging of Skin by Regulation of Procollagen Type I and MMP-1 Expression. J Med Food. 2014;17(9):985-995.
29. Szopa A, Ekiert R, Ekiert H. Current knowledge of Schisandra chinensis (Turcz.) Baill. (Chinese magnolia vine) as a medicinal plant species: a review on the bioactive components, pharmacological properties, analytical and biotechnological studies. Phytochemistry Reviews. 2016;16(2):195-218.
30. Mizutani Y, Mitsutake S, Tsuji K, Kihara A, Igarashi Y. Ceramide biosynthesis in keratinocyte and its role in skin function. Biochimie. 2009;91(6):784-790. doi:10.1016/j.biochi.2009.04.001
31. Wu Y, Choi M, Li J, Yang H, Shin H. Mushroom Cosmetics: The Present and Future. Cosmetics. 2016;3(3):22. doi:10.3390/cosmetics3030022
32. Okwu D, Uchenna N. wo novel flavonoids from Bryophyllum pinnatum and their antimicrobial Activity. J Chem Pharm Res. 2011;3(2):1-10.
33. Chibli L, Rodrigues K, Gasparetto C et al. Anti-inflammatory effects of Bryophyllum pinnatum (Lam.) Oken ethanol extract in acute and chronic cutaneous inflammation. J Ethnopharmacol. 2014;154(2):330-338. doi:10.1016/j.jep.2014.03.035
34. Kabra K, Khan I, Malik M. Preparation of Face Wash Using Activated Charcoal and Green Tea Extracts. World Sci News. 2018;113:157-163.
