Jak starzeje się twarz?

Uważa się, że dążenie do piękna jest wbudowane w nasz mózg. Można to zaobserwować już u niemowląt. Okazuje się, że dzieci w wieku 3 miesięcy patrzą dłużej na bardziej atrakcyjne twarze [1]. Ten wrodzony pociąg do piękna ma sens, jeśli spojrzymy na niego z ewolucyjnego punktu widzenia. Osoby o idealnej budowie ciała i zachowanych proporcjach są zdrowsze i mają większą zdolność do reprodukcji [2]. Wybierając atrakcyjnego i zdrowego partnera, zwiększa się prawdopodobieństwo przekazania jego genów.

W jednym z badań wykazano nawet, że atrakcyjność twarzy może korelować ze zwiększoną długością życia [3].

Znana profesor psychologii Nancy Etcoff prowadząca badania dotyczące percepcji urody, emocji i mózgu stwierdziła, że ludzie mają tendencję do pozytywnego reagowania na atrakcyjnych ludzi. Ponadto, opisała, że ludzie atrakcyjni są rzadziej karani oraz, że zarabiają do 12% więcej w porównaniu ze współpracownikami o przeciętnym wyglądzie [4]. Czy to nie jest niesprawiedliwe?!

Czy piękno można zmierzyć?

Uznanie piękna i zrozumienie jego znaczenia może być znacznie łatwiejsze niż jego zdefiniowanie. Antropometria reprezentuje ilościowy pomiar rysów twarzy i ocenę wypadkowych wskaźników. Opiera się na proporcjonalnych relacjach twarzy, znanych jako kanony neoklasyczne [5]. 

Idealne proporcje twarzy charakteryzują się symetrią, idealnym owalem, wydatnymi kośćmi policzkowymi, zwężającą się linią szczęki oraz wąską podstawą nosa. Mówimy tu o proporcjach twarzy kobiet rasy kaukaskiej [6].

Zmiany anatomiczne starzejącej się twarzy 

Znajomość zmian anatomicznych występujących wraz z upływem czasu jest niezbędna do prawidłowej oceny i właściwego podejścia lekarza medycyny estetycznej do pacjenta. Starzenie twarzy to proces wieloczynnikowy . Nie wydaje się być po prostu kwestią działania sił grawitacyjnych.

Często widząc kolejną zmarszczkę od razu szukamy kremu, który mógłby ją zniwelować. Oczywiście nie możemy pominąć kwestii nawilżenia, wpływu retinoidów, czy witaminy C w kremach [7]. Jednak czy zaufanie tylko im jest właściwym podejściem?

Pojawianie się zmarszczek

Przyczyn powstawania zmarszczek jest wiele i obejmują one m.in:

1. uszkodzenia wywołane promieniowaniem ultrafioletowym, 
2. utratę elastyczności skóry, 
3. zmiany objętości wynikające z redystrybucji tkanki tłuszczowej,
4. powtarzające się ruchy podskórnej muskulatury twarzy,
5. resorpcję kości i chrząstki [8].

A teraz postaramy omówić przyczyny starzenia się twarzy trochę dokładniej. 

1. Fotostarzenie

Ekspozycja na promieniowanie słoneczne jest głównym powodem starzenia się skóry.

W trakcie procesu fotostarzenia dochodzi do uszkodzenia włókien kolagenowych i elastynowych.

Wraz z wiekiem oraz z uszkodzeniami związanymi z ekspozycją na promienie słoneczne kolagen typu I (najczęściej występująca postać kolagenu) ulega coraz większej degradacji. W miarę jak więcej kolagenu ulega fragmentacji, fibroblasty (komórki skóry właściwej) wytwarzają więcej metaloproteinaz, a tym samym mniej kolagenu. Powoduje to błędne koło zwiększania utraty kolagenu. Ostatecznie dochodzi do znacznego rozkładu kolagenu i włókien elastynowych [10]. Zmarszczki powstałe w wyniku dynamicznego ruchu twarzy utrzymują się, nawet gdy twarz jest w spoczynku.

I tutaj jak najbardziej wiele mogą zdziałać kremy i ochrona skóry przez szkodliwym działaniem UV. Świadome stosowanie filtrów ochronnych powinno być nie wyborem, a koniecznością.

Także wpływ diety i stylu życia jest nieoceniony.

2. Utrata elastyczności

Gdy się starzejemy, skóra i leżące pod nią struktury podtrzymujące tracą wrodzoną sprężystość. Wraz z nią tracą zdolność do przeciwstawiania się rozciągnięciu pod wpływem grawitacji [11].

Górna część twarzy wydłuża się z powodu cofnięcia czołowej linii włosów i opadania brwi. Środkowa część pozostaje względnie stabilna, choć może dochodzić do opadania końcówki nosa. Opadają także kąciki ust i powieki, a owal twarzy staje się coraz mniej regularny. Tworzy się podgardle i twarz gładko przechodzi w szyję [12].

Oczywiście utrata elastyczności skóry jest także związana z utratą kolagenu.

3. Utrata podskórnej tkanki tłuszczowej

Warto pamiętać o tym, że nie ma jednej dużej zlewającej się warstwy podskórnej tkanki tłuszczowej na twarzy, ale  istnieje wiele odrębnych przedziałów, które działają niezależnie od siebie.

Na przykład poduszka tłuszczowa w środkowym policzku składa się z trzech oddzielnych przedziałów. Gdy przedziały te zmieniają swój rozmiar, więzadła oddzielające je stają się bardziej widoczne i gładki, zaokrąglony, młodzieńczy wygląd przekształca się w twarz dotkniętą upływem czasu [13].

4. Zmiany w chrząstce i kościach

Z powodu zmian w chrząstce, wraz z wiekiem nos wydłuża się, a jego końcówka opada. Starzenie się ust wpływa na resorpcję kości i przebudowę szczęki, podczas gdy podbródek wyostrza się i zaczyna wystawać. Uszy wydają się wydłużać i dochodzi do opadania płatków usznych. Powiększają się też oczodoły. Nie bez znaczenia dla kształtu twarzy ma też wpływ uzębienie [14].

5. Zmiany w mięśniach twarzy

Niestety, wraz z wiekiem mięśnie twarzy, które podtrzymują jej naturalny, owalny kształt ulegają degeneracji i przez to nasza twarz przestaje wyglądać młodo. Osłabione mięśnie twarzy przyczyniają się też do opadania policzków i tworzenia się zmarszczek [15].

Podsumowanie wszystkich zmian tkanek miękkich w trakcie procesu starzenia przedstawia Rysunek 3.

Wybór najlepszej terapii

Należy pamiętać, że nasza twarz jest strukturą bardzo złożoną. Zrozumienie wzajemnych oddziaływań kości, więzadeł, mięśni i tkanki tłuszczowej jest kluczowe, żeby wybrać odpowiednią terapię i osiągnąć naturalne i długotrwałe efekty odmładzające. 

Wybór konkretnych zabiegów opiera się na zdolności lekarza medycyny estetycznej do dokładnej analizy zmian anatomicznych składających się proces starzenia, a następnie ustalania najodpowiedniejszych strategii odmładzających. 

Im lepiej lekarz medycyny estetycznej jest w stanie dostosować leczenie do konkretnego pacjenta, tym bardziej prawdopodobne jest, że wynik będzie optymalny pod względem estetycznym i związany z większym stopniem zadowolenia pacjenta. 

Jeśli więc chcecie realnie i skutecznie wpływać na spowolnienie widocznych oznak starzenia Waszych twarzy niewiele jest sposobów, które zastąpią interwencje lekarza medycyny estetycznej. A tym z Was, którym kolejna zmarszczka nie straszna i mimo upływającego czasu wciąż czują się na 18 lat gratulujemy i trochę się solidaryzujemy:) Niebawem też napiszemy, czy można wspomóc zabiegi medycyny estetycznej alternatywnymi metodami, jak masaże i joga twarzy. 

Bibliografia

1. Trujillo L, Jankowitsch J, Langlois J. Beauty is in the ease of the beholding: A neurophysiological test of the averageness theory of facial attractiveness. Cognitive, Affective, & Behavioral Neuroscience. 2013;14(3):1061-1076.
2. Jokela M. Physical attractiveness and reproductive success in humans: evidence from the late 20th century United States. Evolution and Human Behavior. 2009;30(5):342-350.
3. Henderson J. Facial attractiveness predicts longevity. Evolution and Human Behavior. 2003;24(5):351-356.
4. Lehrman K. The Beautiful People. Nytimes.com. https://www.nytimes.com/1999/03/21/books/the-beautiful-people.html. Published 2019. Accessed June 24, 2019.
5. Wesley NO Rohrer TE. Evaluation of Beauty and the Aging Face. Dermatology; 152, 2571-2577.
6. Milutinovic J, Zelic K, Nedeljkovic N. Evaluation of Facial Beauty Using Anthropometric Proportions. The Scientific World Journal. 2014;2014:1-8.
7. Mukherjee S, Date A, Patravale V, Korting H, Roeder A, Weindl G. Retinoids in the treatment of skin aging: an overview of clinical efficacy and safety. Clin Interv Aging. 2006;1(4):327-348.
8. Farkas J, Pessa J, Hubbard B, Rohrich R. The Science and Theory behind Facial Aging. Plastic and Reconstructive Surgery Global Open. 2013;1(1):1-8.
9. Scharffetter–Kochanek K, Brenneisen P, Wenk J et al. Photoaging of the skin from phenotype to mechanisms. Exp Gerontol. 2000;35(3):307-316.
10. Schwartz E, Cruickshank F, Christensen C, Perlish J, Lebwohl M. Collagen alterations in chronically sun-damaged human skin. Photochem Photobiol. 1993;58(6):841-844.
11. Ohshima H, Tada A, Kanamaru A et al. Relevance of the directionality of skin elasticity to aging and sagging of the face. Skin Research and Technology. 2011;17(1):101-107.
12. Kahn D, Shaw R. Overview of Current Thoughts on Facial Volume and Aging. Facial Plastic Surgery. 2010;26(05):350-355.
13. Gierloff M, Stöhring C, Buder T, Gassling V, Açil Y, Wiltfang J. Aging Changes of the Midfacial Fat Compartments. Plast Reconstr Surg. 2012;129(1):263-273.
14. Mendelson B, Wong C. Changes in the Facial Skeleton With Aging: Implications and Clinical Applications in Facial Rejuvenation. Aesthetic Plast Surg. 2012;36(4):753-760.
15. Coleman SR, Grover R. The Anatomy of the Aging Face: Volume Loss and Changes in 3-Dimensional Topography. Aesthetic Surg J. 2006; 26(1S): 4-9.
16. Fezza JP. The Aging Face. Diseases and Disorders of the Orbit and Ocular Adnexa. 2017;(38) 693-710.
17. Shah AR, Kennedy PM. The Aging Face. Med Clin North Am. 2018;102(6):1041-1054.
18.   Niamtu J.The Aging Face. Cosmetic Facial Surgery. 2018;(1): 1-14.