Przyznam się, że choć artykuły typu “10 cudownych rad stulatka” są kolokwialnie rzecz ujmując mało naukowe, to uwielbiam rozmawiać ze starszymi ludźmi, analizować ich wybory życiowe i zastanawiać się, dlaczego ktoś jest w tak fantastycznej formie.
Planujemy z Martą zrobić cykl wywiadów z seniorami, którzy nas zachwycają swoją formą. Co Wy na to? 🙂
Dzisiejszy wpis powstał z inspiracji Davida Sinclaira, którego często cytujemy i który na swoim Twitterze polecił artykuł dotyczący Shigeaki Hinohara, japońskiego lekarza, który dożył 105 lat. Opowiemy o jego diecie, poglądach na temat emerytury i innych wskazówkach dotyczących długowieczności.
Hinohara przez ponad pół wieku pracował jako lekarz w jednym z wiodących szpitali w Tokio. Był pionierem kompleksowych badań kontrolnych, które dziś stały się standardem dla wielu Japończyków w średnim wieku. Napisał książkę „Ikikata Jozu” („Jak dobrze żyć”), która sprzedała się w ponad 1,2 miliona egzemplarzy.
Hinohara zachęcał seniorów do aktywnego życia towarzyskiego. W 2000 roku założył grupę dla osób w wieku powyżej 75 lat i wezwał ich do wnoszenia wkładu w społeczeństwo, wykorzystując swoją mądrość i doświadczenie.
Postaram się dzisiaj skonfrontować najczęściej cytowane rady dr Shigeaki Hinohara z literaturą naukową na ten temat.
Zdjęcie główne przedstawiające dr Hinohara dzięki uprzejmości Petri Arttuti Asikainen (link).
1. Nie przechodź na emeryturę
„Nie ma potrzeby przechodzenia na emeryturę, ale jeśli trzeba, to powinno być to dużo później niż w wieku 65 lat” – powiedział Japończyk w wywiadzie dla The Japan Times z 2009 roku [1].
Hinohara oczywiście praktykował to, co głosił. Do kilku miesięcy przed śmiercią leczył pacjentów i pracował do 18 godzin dziennie.
Przeglądając bazy medyczne, faktycznie znalazłam publikacje łączące przejście na emeryturę ze zwiększoną śmiertelnością [2]. Jednak duża metaanaliza z 2020 roku nie potwierdziła tego linku. Badanie te wykazały, że wcześniejsza emerytura nie wiązała się z wyższym ryzykiem zgonu. Podczas badania związku między przejściem na emeryturę a śmiertelnością najważniejsze jest, aby wziąć pod uwagę informacje na temat stanu zdrowia i danych demograficznych pacjentów. Pozwala to uniknąć stronniczych wyników [3].
2. Wchodź po schodach (i kontroluj swoją wagę)
Hinohara podkreślił znaczenie regularnych ćwiczeń. Mawiał: „wchodzę po dwa stopnie naraz, aby rozruszać mięśnie”. Ponadto sam nosił swój bagaż i wygłaszał wiele wykładów rocznie przemawiając na stojąco, by “pozostać silnym”.
Podkreślał również, że ludzie, którzy żyją wyjątkowo długo, mają wspólną cechę: nie mają nadwagi. W istocie otyłość jest powszechnie uważana za jeden z najważniejszych czynników ryzyka zwiększonej zachorowalności i śmiertelności.
Jak czytamy w cytowanym wywiadzie [3], dieta Hinohary wyglądała następująco. „Na śniadanie piję kawę, szklankę mleka i trochę soku pomarańczowego z łyżką oliwy”.
„Lunch to mleko i kilka ciastek, albo nic, kiedy jestem zbyt zajęty, żeby jeść” – kontynuował.
„Nigdy nie jestem głodny, ponieważ skupiam się na swojej pracy. Kolacja to warzywa, trochę ryb i ryżu oraz dwa razy w tygodniu 100 gramów chudego mięsa ”.
Na temat restrykcji kalorycznej i postu przerywanego w aspekcie wydłużenia życia już Wam pisałyśmy tu i tu. Są to udowodnione strategie pozytywnie przyczyniające się do spowolnienia procesu starzenia.
Metaanalizę ma temat wpływu aktywności fizycznej na długość życia znajdziecie w tej publikacji [4]. Z kolei inna publikacja metaanaliza udokumentowała związek aktywności fizycznej z redukcją upadków u osób starszych [5].
3. Znajdź swój cel
Hinohara wcześnie odnalazł swój cel – po tym, jak lekarz rodzinny uratował życie jego matki. Janit Kawaguchi, dziennikarka, która uważała Hinoharę za mentora, powiedziała: „Wierzył, że w życiu chodzi o wkład, więc miał niesamowitą chęć pomagania ludziom, wstawania wcześnie rano i robienia czegoś wspaniałego dla innych ludzi. To go napędzało i utrzymywało przy życiu ” [1].
„Cudownie jest żyć długo” – powiedział Hinohara w wywiadzie. „Do ukończenia 60 lat łatwo jest pracować dla swojej rodziny i osiągać swoje cele. Ale w późniejszych latach powinniśmy starać się wnosić wkład do społeczeństwa. Od 65 roku życia pracuję jako wolontariusz. Nadal pracuję 18 godzin siedem dni w tygodniu i uwielbiam każdą jego minutę. ”
Oczywistym jest, że życie, w którym mamy swoją pasję i udało nam się odnaleźć cel dający motywację do działania może przynieść ogrom satysfakcji. Mimo to nie znalazłam rzetelnych badań naukowych, które mogłyby to potwierdzić. Nie jestem ekspertem psychologii i jeśli coś pominęłam, a Wy znacie takie badania – poproszę bardzo o link.
4. Wprowadź luz w swoje życie
„Wszyscy pamiętamy, jak będąc dziećmi, bawiąc się, zapominaliśmy o jedzeniu lub spaniu” – powtarzał często. „Wierzę, że jako dorośli możemy zachować taką postawę – najlepiej nie męczyć ciała zbyt wieloma zasadami”.
Stres w naszym życiu jest nieunikniony. Najważniejsze jest, jak sobie z nim radzimy i czy szybko potrafimy zauważyć, czy nami zawładnął.
Koniecznie przeczytajcie nasz post na temat wpływu stresu na nasze zdrowie, a tym samym proces starzenia. W tym puncie zgadzamy się z dr Hinohara w 100 procentach.
5. Znajdź inspirację, radość i spokój w sztuce
Hinohara zamiast próbować walczyć ze śmiercią, znalazł spokój w sztuce. W wieku 88 lat napisał scenariusz do japońskiego musicalu „The Fall of Freddie the Leaf”, w którym występował także jako aktor tańcząc z dziećmi. Spektakl, po raz pierwszy został wystawiony w 2000 roku.
I tu przytoczymy słowa Johanna Wolfganga von Goethe’go który powiedział:„Każdego dnia trzeba posłuchać choćby krótkiej piosenki, przeczytać dobry wiersz, obejrzeć piękny obraz, a także, jeżeli to możliwe, powiedzieć parę rozsądnych słów”. Po tym cytacie napiszemy trzy razy TAK.
Choć brak rzetelnych badań na ten temat to intuicja nam podpowiada, że coś w tym musi być.
Bibliografia
1. Kawaguchi J. Author/physician Shigeaki Hinohara. The Japan Times. https://www.japantimes.co.jp/life/2009/01/29/people/authorphysician-shigeaki-hinohara/.
2. Wu C, Odden M, Fisher G, Stawski R. Association of retirement age with mortality: a population-based longitudinal study among older adults in the USA. J Epidemiol Community Health. 2016;70(9):917-923.
3. Sewdas R, de Wind A, Stenholm S et al. Association between retirement and mortality: working longer, living longer? A systematic review and meta-analysis. J Epidemiol Community Health. 2020;74(5):473-480.
4. Daskalopoulou C, Stubbs B, Kralj C, Koukounari A, Prince M, Prina A. Physical activity and healthy ageing: A systematic review and meta-analysis of longitudinal cohort studies. Ageing Res Rev. 2017;38:6-17.
5. Sherrington C, Fairhall N, Wallbank G et al. Exercise for preventing falls in older people living in the community. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2019.
