Obalamy mity: kolagen w kremach

Kolagen to dobry temat to dyskusji. Influencerzy zachwalają. Mijając półki drogeryjne w drogeriach takich jak Rossmann czy Hebe, a nawet w aptekach, widzimy cały asortyment kosmetyków z kolagenem do stosowania na skórę. Znajdziemy kremy, żel do mycia twarzy, ampułki, balsamy, błyszczyki do ust, a nawet produkty do pielęgnacji biustu. 

Producenci obiecują, że ich kosmetyki zadziałają nawet na odchudzanie, rozstępy, cellulit, blizny pooperacyjne, żylaki czy trądzik. Maska i maseczka z kolagenem w proszku nikogo już nie dziwi, nie wspominając nawet o produktach do włosów.  

W dzisiejszych czasach młoda i zdrowa skóra jest standardem urody. A my, widząc kolejną reklamę czy sponsorowany wpis ulubionego blogera, zastanawiamy się, czy warto inwestować w takie kosmetyki. Jaki kolagen wybrać? Natywny, zhydrolizowany, z nano złotem, atelokolagen, norweski, czy może kolagen drobnocząsteczkowy? Czy on ma prawo zadziałać, czy przenika przez skórę, co go niszczy w organizmie? I wreszcie – czy warto wydać niemałą pewnie sumę by wypróbować na sobie. To są najczęstsze pytania, które sobie zadajemy. Na kosmetykach szał kolagenowy się nie kończy. Możemy go również suplementować,  a nawet zainwestować w ubrania z kolagenem (OMG).  Wszystko po to żeby nastąpiła „odbudowa kolagenu na twarzy” (i celowo piszę to w cudzysłowie☺). 

Skąd ta kolagenowa moda?

Niestety, już od 25. roku życia zasoby kolagenu w naszym organizmie się zmniejszają [1]. Skutkuje to pojawieniem się zmarszczek, osłabieniem kości, stawów oraz osłabieniem włosów [2]. Dieta bogata w cukier, nadmierna ekspozycja na słońce (klik), palenie papierosów, czy spożywanie produktów bogatych w AGE (klik) również zmniejszają jego poziom [3].

Teoretycznie wszystko jest w porządku – mamy wizję, że możemy odbudować czy pobudzić kolagen poprzez nałożenie kremu bądź wypicie szklanki hydrolizatu kolagenu. Brzmi rozsądnie, jednak tak pięknie może być tylko w reklamie.

Szukanie igły w stogu siana

Bardzo intensywnie poszukiwałyśmy rzetelnych badań naukowych potwierdzających działanie kolagenu na skórę, które nie są sponsorowane przez firmy produkujące tego typu produkty. Niestety, większość prac zawierała dopisek  “sponsored by” ☹. Musimy się Wam przyznać, że nie było łatwo znaleźć wiarygodne źródło wiedzy. Jeśli zastanawiacie się, czy warto inwestować w kolagenowe produkty, zapraszamy Was do lektury. 

Money talks

Żeby uzmysłowić sobie skalę zainteresowania kolagenem wspomnimy, że w 2016r. jego rynek wyceniono na około 4,27 mld USD i prognozuje się, że do 2025r. znacznie wzrośnie (według regionu i prognozy segmentów, 2014-2025. Badanie Grand View) [4].

Czym jest kolagen?

Kolagen jest głównym białkiem strukturalnym w ludzkich tkankach łącznych. Gdzie występuje kolagen w organizmie? Stanowi budulec m.in. skóry, kości, zębów, mięśni i stawów, tworząc siatki podporowe wzdłuż struktur komórkowych. Kolagen działa trochę jak klej, który utrzymuje komórki razem. Można by nawet powiedzieć, że kolagen jest dobry na wszystko 🙂 Jego decydowana większość znajduje się w skórze właściwej, gdzie jest produkowany. Fibroblasty (komórki w skórze właściwej)  syntetyzują kolagen, który nadaje naszej skórze podstawową strukturę [5].

Kolagen jest dość złożoną i masywną cząsteczką. Stanowi ponad jedną trzecią całkowitego białka w naszym organizmie. Z czego składa się kolagen? Jest bogaty w aminokwasy takie jak glicyna, prolina i hydroksyprolina [5].

Sama cząsteczka kolagenu przypomina warkocz lub linę. Poszczególne aminokwasy łączą się tworząc długie łańcuchy. Te następnie formują się w grubsze pasma, które skręcają się i owijają wokół siebie, tworząc potrójne helisy [5].

Co obiecują producenci?

Złożona, spolaryzowana struktura kolagenu i związana z tym jego duża wielkość jest nie lada wyzwaniem dla producentów kosmetyków z jego dodatkiem. 

Technolodzy łamią sobie głowę nad wymyślaniem nowych metod i rozwiązaniem problemu wielkości cząsteczek.  Zastanawiają się, jak dostarczyć kolagen do organizmu.  Jedni stosują zhydrolizowaną formę kolagenu lub peptydy kolagenowe. Tłumaczą, że poprzez rozłożenie kolagenu na mniejsze fragmenty zapewnią jego lepsze wchłanianie i penetrację do skóry właściwej. Co niektórzy próbują to rozwiązać za pomocą nanotechnologii (poprzez zastosowanie złota koloidalnego czy liposomów). Wszystko po to żeby znaleźć odpowiedz na pytanie, jak uzupełnić kolagen w organizmie, a tym samym – w skórze. Prawda jest jednak taka, że nadal brak jest rzetelnych dowodów naukowych na ten temat.  

Jedno wiemy na pewno – preparaty na skórę z kolagenem w czystej postaci nie są w stanie sprostać zadaniu. Kolagen w kremie na zmarszczki nie pomoże. Jego cząsteczki są większe niż pory w skórze. Jest on po prostu zbyt duży, aby przeniknąć przez naskórek ?

Dlaczego wydaje nam się, że kolagen w kremie działa?

Kremy z kolagenem zadziałają powierzchniowo. Spowodują napięcie naszej skóry i w pewnym stopniu jej nawilżenie, ale efekt ten szybko zniknie po kontakcie skóry z wodą. Czy zatem warto inwestować w takie kosmetyki? Naszym skromnym zdaniem – nie.

Kolagen w proszku – hit czy kit?

Prawdopodobnie każdy z nas spotkał się z terminem „kolagen w proszku”. Tu także chodzi o hydrolizowany kolagen do picia. Najczęściej jest wzbogacony w witaminę C. 

Suplementy diety z kolagenem mogą pochodzić z różnych źródeł (np. wieprzowego, bydlęcego, czy morskiego). Ostatnio najpopularniejszy jest morski kolagen ze względu na mniejsze ryzyko przenoszenia chorób odzwierzęcych. Charakteryzuje się on jednak dość niską stabilnością termiczną [6].

Po poszukiwaniach w bazie medycznej Pubmed znalazłyśmy badania sugerujące, że spożywanie kolagenu ma rację bytu [6,7]! (Wyobraźcie sobie nasze skakanie z radości na wieść, że prawdopodobnie istnieje sposób na uzupełnianie kolagenu! Też tak macie?)

Korzyści wynikające z doustnej suplementacji kolagenem

1. (prawdopodobnie) działa przeciwstarzeniowo

Badania sugerują, że doustne przyjmowanie suplementów kolagenu może pozytywnie wpływać na ujędrnienie skóry i redukcję zmarszczek. Wynika z nich, że spożywanie peptydów kolagenowych poprawia nawilżenie, elastyczność i redukcję zmarszczek (w porównaniu z placebo) [6,7].

2. (prawdopodobnie) wzmacnia stawy

Badania pokazują, że przyjmowanie hydrolizowanego kolagenu zmniejsza ból stawów po wysiłku i zwiększa gęstość tkanki chrzęstnej, czyniąc stawy bardziej elastycznymi [8]. 

W 2008 roku wykazano, że 6-miesięczne przyjmowanie zhydrolizowanego kolagenu przez sportowców skutkuje zmniejszeniem bólu stawów po wysiłku [9].

3. (prawdopodobnie) przyspiesza gojenie ran

Biomateriały na bazie kolagenu są wykorzystywane w inżynierii tkankowej i medycynie regeneracyjnej ze względu na doskonałą biokompatybilność i niską immunogenność [10, 11]. Kolagen jest także wykorzystywany do leczenia oparzeń. 

Jest jednak kilka słabych punktów w tych wymienionych badaniach. Są one przeprowadzane na stosunkowo małej liczbie osób, dodatkowo są dość krótkoterminowe. Ponadto, niestety rzadko też badania te omawiają możliwy mechanizm działania takiej suplementacji. 

Czym charakteryzuje się dobry kolagen do picia?

• Spożywajmy go wraz z witaminą C. Jest ona kluczowa do produkcji tego białka przez fibroblasty. Znajdziemy ją w zielonych warzywach liściastych, cytrusach, jagodach, pomidorach, kapuście, pestkach dyni, awokado i w czosnku [12]. 
• Pamiętajmy, że nie wszystkie dostępne na rynku kolageny są sobie równe. Jeśli np. mamy alergię na ryby lub skorupiaki, rybi kolagen w proszku nie będzie dobrym pomysłem. Upewnijmy się wtedy, że kolagen nie pochodzi z morskiego źródła.

Ile kolagenu suplementować?

Bardzo, bardzo czekamy na wyniki analizy publikacji podsumowującej większość badań nad suplementacją kolagenu! Została ona opublikowana w tym roku i jak tylko będziemy miały pełen jej dostęp zrobimy Wam mały update ? Z abstraktu dowiadujemy się, że do publikacji tej włączono 11 badań z udziałem łącznie 805 pacjentów.

Wyniki wydają się obiecujące zarówno w przypadku krótkotrwałego, jak i długotrwałego stosowania doustnych suplementów kolagenu w celu przyspieszenia gojenia się ran i opóźniania starzenia się skóry [13]. 

Autorzy pracy stwierdzili, że doustny kolagen zwiększają elastyczność i nawilżenie skóry oraz gęstość kolagenu skórnego. Ponadto podkreślają, że suplementacja kolagenu jest bezpieczna i nie zaobserwowano działań niepożądanych [13].

Czy domowe jedzenie jest dobrym źródłem kolagenu?

Pewnie niejedna z Was zastanawiała się w jakich produktach żywnościowych znajdziemy kolagen i jaka jest jego przyswajalność. Pomimo rad naszych babć pogląd, że kolagen w rosole odbuduje ten zanikający wraz z wiekiem, jest tylko pobożnym życzeniem. Co prawda żelatyna jest formą zhydrolizowanego kolagenu, lecz musielibyśmy mieć jej w diecie ogromne ilości i spożywać ją z dużą częstotliwością.

Musimy też pamiętać o tym, że nawet jeśli influencerka przedstawiająca się jako zdeklarowana weganka reklamuje nam kosmetyki czy suplementy kolagenowe, nie są to substancje wegańskie, ponieważ jest to produkt odzwierzęcy. 

Na koniec, pamiętajmy, że jest znacznie więcej udowodnionych naukowo interwencji pozytywnie wpływających na produkcję kolagenu niż sama jego suplementacja. Co na przykład? Stosowanie retinoidów, witaminy C, oraz co ciągle podkreślamy – całoroczna ochrona przeciwsłoneczna. 

Jeśli już jednak zdecydujemy się na zakup produktów z kolagenem i wybierzemy zaufane źródło, spójrzmy dokładnie na etykietę i upewnijmy się, że nie zawiera on żadnych niepotrzebnych dodatków. Znalazłyśmy nawet kolagen z jadem żmii☺

Jeśli chcecie więcej poczytać na temat kolagenu to polecamy Wam blog azjatycki cukier, gdzie autorka poświęca wiele wpisów kolagenowi (np tutaj: http://azjatyckicukier.blogspot.com/2019/07/nie-daj-sie-nabrac-kolagen-naturalny-i.html).

Bibliografia

1. Varani J, Dame M, Rittie L et al. Decreased Collagen Production in Chronologically Aged Skin. Am J Pathol. 2006;168(6):1861-1868.

2. Rittie L, Fisher G. Natural and Sun-Induced Aging of Human Skin. Cold Spring Harb Perspect Med. 2015;5(1):a015370-a015370.

3. Varani J, Dame M, Rittie L et al. Decreased Collagen Production in Chronologically Aged Skin. Am J Pathol. 2006;168(6):1861-1868.

4. Collagen Market Size, Trends & Analysis | Industry Report, 2019-2025. Grandviewresearch.com. https://www.grandviewresearch.com/industry-analysis/collagen-market. Published 2019. Accessed November 25, 2019.

5. Shoulders M, Raines R. Collagen Structure and Stability. Annu Rev Biochem. 2009;78(1):929-958.

6. Kim D, Chung H, Choi J, Sakai Y, Lee B. Oral Intake of Low-Molecular-Weight Collagen Peptide Improves Hydration, Elasticity, and Wrinkling in Human Skin: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Nutrients. 2018;10(7):826.

7. Proksch E, Segger D, Degwert J, Schunck M, Zague V, Oesser S. Oral Supplementation of Specific Collagen Peptides Has Beneficial Effects on Human Skin Physiology: A Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Skin Pharmacol Physiol. 2014;27(1):47-55.

8. Kumar S, Sugihara F, Suzuki K, Inoue N, Venkateswarathirukumara S. A double-blind, placebo-controlled, randomised, clinical study on the effectiveness of collagen peptide on osteoarthritis. J Sci Food Agric. 2014;95(4):702-707.

9. Clark K, Sebastianelli W, Flechsenhar K et al. 24-Week study on the use of collagen hydrolysate as a dietary supplement in athletes with activity-related joint pain. Curr Med Res Opin. 2008;24(5):1485-1496.

10. Pawelec K, Best S, Cameron R. Collagen: a network for regenerative medicine. Journal of Materials Chemistry B. 2016;4(40):6484-6496.

11. Chattopadhyay S, Raines R. Review collagen-based biomaterials for wound healing. Biopolymers. 2014;101(8):821-833.

12. Pullar J, Carr A, Vissers M. The Roles of Vitamin C in Skin Health. Nutrients. 2017;9(8):866.

13. Choi F, Sung C, Juhasz M, Mesinkovsk N. Oral Collagen Supplementation: A Systematic Review of Dermatological Applications. J Drugs Dermatol. 2019 Jan 1;18(1):9-16.

14. Fezza JP. The Aging Face. Diseases and Disorders of the Orbit and Ocular Adnexa. 2017;(38) 693-710

15. Avila Rodríguez M, Rodríguez Barroso L, Sánchez M. Collagen: A review on its sources and potential cosmetic applications. J Cosmet Dermatol. 2017;17(1):20-26.